Passantenhaven en natuurherstel van omringend Natura 2000 gebied – de aanhouder wint?

Door Willy Hoorn, februari 2024

De winst van de WMR, bij de laatste plannen voor ontwikkeling van een stadshaven in de uiterwaarden, is de aandacht voor natuurontwikkeling van het omringende Natura 2000 gebied.

Sinds 2014 en in 2016 onherroepelijk aangewezen als beschermd Natura 2000 gebied.  De wettelijke plicht tot Natuurherstel en onderhoud van Natura 2000 gebieden is verankerd in de Natuurbeschermingswet, hoofdstuk 2:1.

Vanaf het begin in 2012 heeft de WMR consistent ingesproken over de gevolgen van een permanente jachthaven op het omringende Natura 2000 gebied en aangedrongen op natuurherstel ipv verdere verwaarlozing van het gebied. En dat lijkt gelukt te zijn.  De oorspronkelijke ambitieuze jachthavenplannen zijn vervallen. Een kunstmatige damwand tegen golfslag werd geblokkeerd door RijksWaterStaat en een grote jachthaven bleek niet exploitabel. Dus de passantenhaven blijft gewoon passantenhaven, waarvoor de steigers worden vernieuwd en een sanitair gebouw wordt geplaatst. Bij de laatste commissievergadering Ruimte & Economie op 31 januari 2024 werd een integraal plan gepresenteerd. Behalve een eenmalige particuliere gift van € 300.000 voor de haven, wordt het geheel gefinancierd door de gemeente. Kosten: € 1,54.800 voor herontwikkeling passantenhaven (stadshaven)  en € 1.640.200 voor herontwikkeling omringend gebied.

De gemeenteraad zal waarschijnlijk in maart 2024 besluiten of ze instemt met deze plankosten. Een ding is zeker: de toezegging en erkenning van de wettelijke plicht voor natuurherstel van de uiterwaarden. En anders blijft er altijd nog de WMR om het College aan deze plicht te herinneren.

Zie onze laatste inspraaknotitie tijdens 31 januari vergadering.

Passantenhaven wordt waarschijnlijk Jachthaven

November 2021, Willy Hoorn

Het zat er dik in. De voorgespiegelde uitbreiding/vernieuwing van de passantenhaven achter de Veerwei blijkt toch een permanente jachthaven te worden. Toen, vorig jaar, een delegatie van de WMR in oktober 2020 een vooroverleg had met de initiatiefgroep, deed een van de investeerders de gedenkwaardige uitspraak: “We hoeven geen winst te maken, maar ook geen verlies”. De investeerders zijn de gebroeders Van de Glind, die geld willen steken in vernieuwing/uitbreiding van de huidige door de gemeente beheerde passantenhaven “Het is een geschenk aan Rhenen”. Bij het overleg werd de initiatiefgroep vergezeld door ambtenaar Huro Greeven. Ondanks de aanwezigheid van een behandelend ambtenaar wordt er geen verslag gemaakt. Achteraf wordt dit overleg door de burgemeester gekenschetst als informeel overleg, dus een verslag was niet nodig. De WMR maakte zelf wel een verslag.

Voorgeschiedenis. Tot 2018 werd de passantenhaven beheerd door het Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied. Na de opheffing van het Recreatieschap werd de gemeente Rhenen eigenaar en belast met onderhoud en beheer van de drijvende steigers. Volgens de begroting 2018 is het de wens om de passantenhaven aantrekkelijker te maken. Voor onderhoud en het maken van een Masterplan wordt jaarlijks 43.000 gereserveerd.

Bij de presentatie van de vernieuwde passantenhaven in juli 2020 was de instemming van de commissie Ruimte en Groen kort en duidelijk:  “Ziet er mooi uit. Een mooi plan”.

Foto’s bureau SRO

Een jaar later in 2021 worden er besluiten genomen.. De initiatiefgroep heeft inmiddels het voornemen om voor haar investeringen in de uitbreiding van de passantenhaven een Stichting op te richten.

Tijdens de commissievergadering Ruimte en Economie eind juni 2021 spreekt de WMR in over de vele onzekerheden, zoals afhankelijkheid van de RijksWaterStaat voor het bouwen van een damwand in de Rijn, de noodzakelijke aanpassing van het vigerende bestemmingsplan Uiterwaarden bij Rhenen, de kosten voor mogelijke bodemvervuiling bij uitdieping voor uitbreiding van de passantenhaven. En ook onze zorgen over de samenwerking met een Stichting. Want hoe zit het met hun wettelijke en financiële aansprakelijkheid als de beoogde vernieuwing Passantenhaven een debacle wordt?

Op 6 juli 2021 besluit de gemeenteraad tot een Publiek Private Samenwerkingsovereenkomst (PPS) met de nieuwe stichting. De Stichting betaalt de inrichting van de passantenhaven en het havengebouw. De gemeente betaalt de infrastructuur (wegen, veiligheid, parkeren). Er wordt een bedrag van €50.000 beschikbaar gesteld voor verdere planvorming van het Masterplan Passantenhaven + een bedrag van €225.000 gereserveerd als zogeheten bruidsschat tbv de Stichting in oprichting die het beheer en de exploitatie van de passantenhaven ter hand zal nemen + een bedrag van maximaal €100.000 voor investeringen ter verbetering van de Loswal en omgeving, niet zijnde investeringen in de vernieuwing van de Passantenhaven zelf.

Op 2 sept 2021 is er een informatiebijeenkomst met aanwonenden. Hans van der Pas, tevens portefeuillehouder Recreatie en toerisme, stelt de bezorgde aanwonenden gerust. Hun uitzicht en verstoring van rust zou beperkt blijven.  Boten van passanten mogen niet langer dan 3 nachten aanleggen. Tijdens deze bijeenkomst verklapte een van de financiële weldoeners het echte doel van hun investering, nl. het in standhouden van de Rhenense middenstand. Een commercieel belang dat moet wijken voor het algemeen belang en welzijn van de aanwezige inwoners, die bezorgd zijn voor verstoring van de rust en groene uitstraling van de uiterwaarden.

Anno november 2021 zijn er geruchten over vaste ligplaatsen. Op onze navraag hierover wordt door de burgemeester aan de WMR bevestigd dat “uit nieuwe cijfers en inzichten van de initiatiefgroep blijkt dat een haven puur gericht op passanten financieel niet haalbaar is omdat het aantal passanten – ook in hoogtijdagen – niet boven de 20 boten zal uitkomen”.  Omdat financiële exploitatie van de |herontwikkelde haven van belang is zal dit waarschijnlijk leiden tot een jachthaven met een aantal      “ vaste” seizoenplaatsen.

Dus, het vorig jaar al aangekondigde “geen winst, maar ook geen verlies”, blijkt toch een addertje in het gras te zijn. Pijnlijk genoeg, een addertje achteraf, want ten tijde van de financiële besluitvorming door de Raad waren als bijlagen aangeleverd: een Exploitatiebegroting Stichting i.o. passantenhaven en een Ondernemingsplan voor een passantenhaven met camperplaatsen. Beide blijken dus achteraf niet te kloppen !!!!!    Het gevolg is dat nu het hele jaar door het rustieke uitzicht op de Rijn verstoord kan worden door masten van boten, mogelijke winterstalling.

Het was ook allemaal te mooi om waar te zijn. Rhenen zou het gaan maken als watersportplaats. De belangrijkste toeristische belangen van Rhenen liggen in de rijke cultuurhistorie, de natuur en landschap. Rhenen is een knooppunt voor fietsroutes. Duizenden fietsers zitten jaarlijks op de terrassen van Rhenen. De kip met de gouden eieren dreigt nu geslacht te worden door de onzekere komst van vele watersporters. Want de Rijn is in eerste instantie een transport rivier met grote Rijnaken. En in de directe omgeving van Rhenen zijn al grote jachthavens (Eiland van Maurik, Wijk bij Duurstede).

Ik herinner me de strijd tussen 1994 en 1998 over een grootschalige jachthaven in de Veerwei met 150 ligplaatsen. De WMR en de Stichting Uiterwaarden Rhenen (STUR) dienden hiertegen bezwaren in. De gemeentelijke plannen werden in 1998 terug gefloten door de Raad van State. Verspilling van veel geld en verlies van prestige van het gemeentebestuur.

Anno 2022 zijn de omstandigheden voor een jachthaven in Rhenen zeer verslechterd, omdat de Rijntakken in 2014 aangewezen zijn als Natura 2000 en Habitat- en Vogelrichtlijngebied. Inclusief de Veerwei, die via het overgangsrecht en onder strikte voorwaarden gebruikt mag worden voor een limitatieve opsomming van bestaande evenementen. Weliswaar zijn de Loswal, Tante Loes (nu Moeke), de passantenhaven en de parkeerplaats aan de Paardenmarkt zogenaamd ge-exclaveerd van Natura 2000 gebied. Maar het blijft een postzegelgebiedje, een enclave, omringd door Natura 2000 gebied. Een jachthaven met 49 ligplaatsen + 9 vaste verhuurplekken voor campers + parkeerplaatsen + los plek voor jetski’s en motorboten nabij de Loswal. Deze activiteiten vallen onder de bestemming Intensieve Recreatie. Bij al deze vormen van Intensieve Recreatie zal rekening gehouden moeten worden met de uitstralingseffecten op de omringende Natuur, zoals geluid en licht na zonsondergang. Dat zal een lastige dobber worden voor de watersportliefhebbers.

De Regels zijn vastgelegd in het Bestemmingsplan Uiterwaarden bij de stad Rhenen, vastgesteld op 6 juni 2014 met onder meer een Passantenhaven beperkt tot 30 ligplaatsen en in de EHS-Saldotoets  & Toetsing NATURA 2000 Uiterwaarden Rhenen, dec 2012. Voor 49 ligplaatsen en een Jachthaven zal het bestemmingsplan gewijzigd moeten worden.

Hoe verder?

De bevestiging van het gerucht over een jachthaven met een aantal vaste ligplaatsen en het vasthouden aan verhuurplaatsen voor campers tbv een sluitende exploitatie tonen aan dat de oorspronkelijke plannen van de initiatiefgroep financieel voor een passantenhaven niet haalbaar zijn. N.B. behalve huuropbrengsten hebben camperplaatsen niets met een passantenhaven/jachthaven te maken en ze zijn uitermate ontsierend in  het landschap.

De conclusie kan getrokken worden dat de oorspronkelijke wens van de gemeente om de huidige passantenhaven “aantrekkelijker” te maken  niet overeenstemmen met de wensen voor schaalvergroting tot een jachthaven door de initiatiefgroep.

De Publiek Private Samenwerkingsovereenkomst (6 juli 2021) is op verkeerde financiële grondslagen genomen en zou op grond daarvan ontbonden moeten worden. De financiële risico’s en onomkeerbare ingreep in het landschap zijn toegenomen. Hoe gaat de gemeenteraad hierop reageren?

[/et_pb_text][/et_pb_column] [/et_pb_row] [/et_pb_section]