Reconstructie N225 Grebbeberg – een samenvatting van gebeurtenissen
06-03-2014: Door Roel van de Weg en Jules Scholten
Het oorspronkelijke plan van enkele jaren geleden was heel erg ingrijpend. De taluds aan weerszijde van de weg in de insnijding zouden worden afgegraven om de weg meer breedte te geven en er zouden honderden bomen sneuvelen. Daardoor zouden de boomkruinen elkaar niet meer raken en het koepeleffect van de boomkruinen verloren gaan. Dat zou betekenen dat boomdieren ook niet meer via de boomkruinen kunnen oversteken. Door onze tegenstand werd het plan sterk verbeterd. De taluds zouden niet meer worden afgegraven en in plaats daarvan werd voorgesteld om het wegdek met maximaal 50 cm te verhogen om de vereiste wegbreedte te verkrijgen. Verder zou er een ecoduct komen boven het wegdek op het diepste punt van de insnijding om niet alleen boomdieren de kans te geven om over te kunnen steken maar ook andere dieren zoals herten en dassen de mogelijkheid geven over te steken.
Ecobrug N225 Grebbeberg
Het aangepaste plan kwam met het voorstel om naast de rijbaan verhoogde fietspaden aan te leggen die met schuin opstaande randen gescheiden worden van de rijbaan. Hiertegen maakten wij ernstig bezwaar. De verhoogde fietspaden met opstaande randen verslechteren de verkeersveiligheid in plaats van die te verbeteren. Wij maakten daarom bezwaar tegen het Verkeersbesluit van de provincie en dienden een zeer kritische zienswijze in tegen het ontwerpbestemmingsplan van Rhenen. Wij werden door de provincie niet-ontvankelijk verklaard omdat verkeersveiligheid niet tot de belangen van de WMR behoort (!). Bij het bestemmingsplan werd ons duidelijk gemaakt dat de inrichting van het wegdek en de fietspaden niet valt onder het bestemmingsplan. Wij achtten daarom de kans van slagen van een beroep vrijwel nihil en weggegooid geld als wij zouden besluiten te procederen. Als wij toch zouden doorgaan met protest, dan zouden wij een civiele procedure moeten beginnen en daarvoor voelden wij niet. Wij hebben daarom onze tegenstand gestaakt, maar tellen de verbeteringen die dank zij onze weerstand tot stand kwamen: geen afgraving van de taluds, veel minder bomen die gekapt worden (langs de weg ongeveer 20, maar wel meer rondom de parkeerplaats naast de begraafplaats die vergroot wordt), de aanleg van het ecoduct voor de ecologische verbinding tussen Grebbeberg en Laarsenberg. Blijft helaas over de fietsveiligheid die waarschijnlijk slechter wordt. Fietsers die met grote snelheid (tot 40 km/u) de helling van 7% afdalen en die in de scherpe bocht naar rechts van het fietspad zouden raken, kunnen niet meer terugkeren op het fietspad en moeten doorrijden op de rijbaan voor auto’s waar ze kunnen worden aangereden door het snelverkeer. De provincie geeft toe dat een dergelijk risico bestaat, maar is niet van plan van gedachte te veranderen.
In de gemeenteraad bij de behandeling van het bestemmingsplan was bij enkele raadsleden sympathie voor ons bezwaar naar voren gebracht tijdens een RTG op 7 januari 2014 maar de overige raadsleden (VVD, CDA, SGP en het weggelopen lid van Rhenens Belang) zagen ons bezwaar niet en een motie van de 7 raadsleden werd bij de behandeling in de voltallige raad op 21 januari weggestemd. Helaas ook dat mislukte dus ……………!
We hebben de provincie geschreven dat wij hopen dat er geen ernstige fietsongelukken zullen gebeuren door de ingreep. De toekomst zal het leren. Het contact met de provincie projectleider Werner Spekkink was correct en daarvoor hebben we hem bedankt.
De reconstructie is in april uitgevoerd om voor de 4 mei herdenking bij de Erebegraafplaats op de Grebbeberg gereed te zijn.
HERINRICHTING N225 OVER DE GREBBEBERG
14-02-2014: Door Jules Scholten en Roel van de Weg
Verkeersbesluit van de provincie Utrecht en ontwerpbestemmingsplan van de gemeente Rhenen
Gedurende vele jaren al volgt de WMR het voornemen van de provincie Utrecht om de insnijding van de N225 in de Grebbeberg te verbreden en daarbij fietsstroken aan te leggen met gescheiden ligging van de autorijbaan. Het plan voor de herinrichting is intussen herzien en wel verbeterd ten opzichte van het oorspronkelijke voornemen, Het nut en noodzaak voor de herinrichting is door de provincie steeds gerechtvaardigd met verwijzing naar de huidige veronderstelde onveilige situatie voor fietsers op dit weggedeelte van de N225. Dit is door ons steeds sterk betwijfeld en met reden. Het plan is daarom ook in de verbeterde versie nog steeds ongewenst.
Inmiddels heeft de provincie Utrecht een Verkeersbesluit bekend gemaakt in september 2013 en heeft gemeente Rhenen – ook in september – een ontwerpbestemmingsplan gepubliceerd. Het Verkeersbesluit van de provincie omvat de herinrichting van de N225 buiten de bebouwde kom van Rhenen tot aan de kruising met de Grebbedijk en richt zich op de verkeersborden en verkeerstekens die nodig zijn voor de herinrichting. Het Verkeersbesluit loopt aldus vooruit op het bestemmingsplan van de gemeente Rhenen waarin de ruimtelijke ordening van de herinrichting aan de orde komt.
Verkeersbesluit
Het Verkeersbesluit beoogt de fietsveiligheid en het fietscomfort op dit deel van de N225 te verbeteren. In de overwegingen bij het besluit staat onder meer:
“De provinciale weg N225 vormt een belangrijke regionale verbinding tussen Utrecht en Arnhem. Op het deel van de komgrens van Rhenen en de Cuneraweg zijn nu nog smalle aanliggende fietspaden aanwezig. Het ontbreken van vrij liggende fietspaden levert problemen op.”
Vrij liggende en verhoogde fietspaden
Om dit knelpunt op dit wegvak op te lossen worden geheel vrij liggende fietspaden vanaf de bebouwde komgrens van Rhenen tot het monument bij de Erebegraafplaats aangelegd. Tevens komen er vanaf het monument tot en met het kruispunt Cuneraweg – Grebbedijk fietsstroken die door schuin opstaande randen gescheiden zullen zijn van de auto-rijbaan. De WMR is van mening dat de voorgestelde ingreep de veiligheid voor fietsers eerder zal verslechteren dan verbeteren. Dat conflicteert met het doel van de ingreep. De geplande opstaande afscheidingen tussen de weg en de fietsstroken kunnen namelijk meer onveilig dan veiligheid verbeterend blijken te zijn vanwege een ‘kaatseffect’ en daaropvolgend schrikeffect voor bestuurders van motorvoertuigen die de opstaande randen raken. Ook kunnen fietsers die per abuis op de rijbaan voor het snelverkeer terecht komen, niet goed terugkeren naar het fietspad. Dat geldt vooral voor afdalend fietsverkeer dat met grote snelheid rijdt in de scherpe bocht naar rechts op de helling van 7%. De WMR heeft dan ook bezwaar gemaakt tegen het Verkeersbesluit.
Ook de Fietsersbond (afdeling Rhenen – Wageningen) heeft een bezwaar ingediend op dezelfde gronden als de WMR. De Fietsersbond wijst er in haar bezwaar op dat in Limburg – waar ook provinciale wegen voorkomen die zijn gelegen in insnijdingen in heuvelland – niet wordt gedacht aan fietsstroken met opstaande randen, omdat dat verkeers-onveilig is!
Ontwerpbestemmingsplan
De ingreep heeft sterk nadelige gevolgen voor de natuur- en cultuurhistorische waarden van de Grebbeberg. De WMR is op die aspecten ingegaan in haar zienswijze die zij eind oktober 2013 ingediend heeft bij de gemeente Rhenen na de bekendmaking van het ontwerp bestemmingsplan N225. De WMR stelde daarbij dat:
“De beoogde ingreep sterk nadelige gevolgen heeft voor de natuur- en cultuurhistorische waarden van de Grebbeberg. Dit deel van de N225 loopt over de Grebbeberg. Omdat dit weg deel in de Tweede Wereldoorlog het toneel vormde van de slag om de Grebbe-berg, heeft dit weg deel een belangrijke cultuurhistorische waarde. Naast het monument en de Erebegraafplaats die aan deze weg zijn gelegen, is de weg zelf een belangrijk element dat Nederland herinnert aan de meidagen van 1940. De weg is daarmee een fysieke markering van het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland.”
Deze weg vormt met haar diepe insnijding in het meest zuidelijke punt van de Utrechtse Heuvelrug een zeer bijzonder en waardevol element in het landschap. Door de diepe insnijding en door de geringe breedte van de weg raken de kruinen van de bomen, die aan weerszijden van de weg op de hellingen staan, elkaar. Dit gegeven vormt ook voor de natuur een belangrijk element. Er is een ongestoorde migratie over de weg over de volle lengte van de insnijding mogelijk van boomdieren zoals boommarters en eekhoorns. Een weg die diep in het landschap ligt ingebed in een boomrijke omgeving, is welhaast uniek in Nederland. Het ophogen van het wegdek met 0,5 m maakt de insnijding minder diep en tast daardoor het huidige karakter van de insnijding aan. Ons inziens moet de weg daarom zoveel mogelijk in haar huidige unieke vorm en karakter bewaard blijven, waardoor ook de kap van bomen vermeden kan worden.
Hoorzitting over het Verkeersbesluit van de provincie Utrecht over de herinrichting van de N225 in de insnijding in de Grebbeberg
Op 26 november 2013 vond een hoorzitting plaats in het provinciehuis van Utrecht voor de Adviescommissie GS en Provinciale Staten. Onderwerp: het Verkeersbesluit van de provincie voor de herinrichting van de N225 en de aanleg van gescheiden fietspaden in de insnijding in de Grebbeberg. De WMR werd gehoord evenals de Fietsersbond. Er werd ons gevraagd of de WMR zich ontvankelijk achtte. Wij antwoordden dat de WMR als belangenorganisatie voor de natuur en het milieu in Rhenen en omgeving, vindt dat verkeersveiligheid beschouwd mag worden als milieuaspect en dat de mens deel uitmaakt van het milieu. Vervolgens mochten wij en de Fietsersbond aangeven waarop onze bezwaren berusten. Ons betoog luidde als volgt: Het nut van de ingreep is niet aangetoond en wordt ook niet aangetoond in het verweerschrift van de provincie; integendeel de ingreep heeft een negatief effect tot gevolg in plaats van de veronderstelde verbetering van de verkeersveiligheid. Vanwege dit negatieve effect is het Verkeers-besluit dat zich richt op de plaatsing of verwijdering van verkeersborden en –tekens zinloos, althans voor het deel van de N225 tussen de Erebegraafplaats en de kruising van de Cuneraweg met de Grebbedijk. In dit licht is het streven van de provincie om het laatste stukje provinciale weg in de provincie te voorzien van gescheiden fietspaden, eveneens zinloos.
Ontwerp van het ecoduct
De WMR hecht eraan te stellen dat het geen bezwaar heeft tegen de aanleg van gescheiden fietspaden tussen de komgrens van Rhenen en de erebegraafplaats. Daarnaast juicht de WMR de aanleg van het ecoduct en de verbetering van het kruispunt onderaan de Grebbeberg toe.
Daarna nam de advocaat (!) van de provincie zeer uitgebreid het woord. Hij vroeg aan de commissie om GS te adviseren beide bezwaren niet ontvankelijk te verklaren, omdat het Verkeersbesluit alleen maar gaat over verkeersborden en -tekens en niet over de inrichting! De advocaat deed ook zijn best om de bezwaren te weerleggen voor het geval de commissie niet zou ingaan op het verzoek om GS te adviseren de bezwaren niet ontvankelijk te verklaren.
Tenslotte kreeg de vertegenwoordiger van Rhenen het woord. Hij verklaarde dat het bestemmingsplan, dat Rhenen in procedure heeft voor de N225 van de grens van de bebouwde kom tot aan de kruising Cuneraweg – Grebbedijk, niet gaat over de inrichting. Dat ontlokte ons de opmerking dat wij dus de kans kunnen lopen dat onze zienswijze over het ontwerpbestemmingsplan ook bij het bestemmingsplan niet ontvankelijk zou zijn. Waar kunnen wij dan wel verhaal halen? De voorzitter van de adviescommissie antwoordde dat wij in dat geval maar een civiele procedure zouden moeten beginnen!
Het vervolg van de zitting is dat wij het advies van de commissie aan GS toegestuurd krijgen. Wanneer GS zou besluiten om het Verkeersbesluit ongewijzigd vast te stellen en ons bezwaar niet ontvankelijk te verklaren, dan staat de mogelijkheid open om in beroep te gaan bij de Rechtbank Midden-Nederland.
Jules Scholten en Roel van de Weg