Terug naar vorige pagina
In de aanloop naar de Kwintelooijenconferentie van 10 december organiseerde de WMR een avond over het belang van Kwintelooijen voor natuur en recreatie, en over de werkzaamheden van de Natuurwerkgroep Kwintelooijen.
De geschiedenis van Kwintelooijen begint 150.000 jaar terug, toen onder invloed van het oprukkende landijs de Utrechtse heuvelrug werd gevormd. Door de druk van het ijs werden Rijnafzettingen (klei en zand) omhooggedrukt.
Eind vorige eeuw werd in het terrein van Kwint en Looijen zand afgegraven. De bosgrond werd zorgvuldig opzijgezet: na afgraving moest alles weer netjes worden afgewerkt en aangeplant met bomen.
Gelukkig sloegen de dennen op veel plekken niet aan.
Met als gevolg: een open landschap met erosiegeulen.
Na afgraving was de vraag welke bestemming het gebied zou krijgen. Gedacht werd aan een borstelbaan voor skiërs en aan een 9 holes golfbaan.
Inwoners van Rhenen en Veenendaal waren het daar niet mee eens en wilden het gebied graag open houden voor iedereen.
Gelukkig ging de golfbaan niet door....
En werd besloten het gebied in te richten als een recreatie- en natuurgebied.
Het natuurgebied werd afgegrensd met een veeraster ....
en Schotse hooglanders werden ingezet om het gebied open te houden.
Door de grote afwisseling aan reliëf en bodemtypen is het gebied zeer rijk aan soorten. In 2006 werden met liefst 57 kwetsbaren en bedreigde soorten van de Rode Lijst in het gebied gevonden. Resultaten uit de inventarisatie van 2015 moeten nog verder worden uitgewerkt.
Op de teruggebrachte zure bosgrond ontwikkelde zich heide, op delen waar de bosgrond is verdwenen en oude rivierafzettingen bloot zijn komen te liggen bloemrijke graslanden.
In het verleden kwamen in het heideterrein kenmerkende soorten als Geelgors, Roodborsttapuit en Boomleeuwerik voor. Helaas zijn deze verdwenen, vermoedelijk door door toegenomen recreatiedruk. Vooral loslopende honden vormen een ernstige verstorende factor.
Gelukkig zijn er nog wel heel veel exemplaren van een andere kenmerkende soort, de zandhagedis.
In het gebied zijn ook veel plassen en plasjes.
Deze vormen een geschikt biotoop voor vele tientallen soorten libellen en waterjuffers, zoals de Bloedrode heidelibel...
..en de Tengere pantserjuffer, die haar eitjes legt in Pitrusstengels.
Heel bijzonder zijn de erosiegeulen, waar op de hellingen veel zeldzame soorten voorkomen.
Op veel plaatsen zijn spontaan bossen onsttaan, waarin niet alleen veel soorten bomen en struiken voorkomen, maar ook heel veel andere organismen.
De bossen in Kwintelooijen zijn uitzonderlijk rijk aan paddenstoelen, waaronder veel soorten die landelijk zeer zeldzaam zijn.
Door het maaibeheer van de afgelopen jaren zijn aan de voet van de hellingen nu ook soortenrijke vochtige hooilanden ontstaan..
Met daarin soorten als Rietorchis en Gewoon duizendguldenkruid.
Door de rijkdom aan soorten trekt het gebied veel natuurliefhebbers, zoals hier natuurfotografen op jacht naar libellen.
Maar tegelijk trekt het gebied ook veel recreanten die op hun eigen manier genieten van het gebied.
Het gebied is met name zeer in trek bij gezinnen met kinderen.
Voor de kinderen vormt Kwintelooijen hét gebied om op een spannende manier kennis te maken met de natuur.
In 2010 werd door het recreatieschap gestopt met de begrazing door Schotse hooglanders. Wel werden jaarlijks nog delen van het gebied gedurende enkele weken begraasd met schapen.
Hier zijn de schapen aan het werk onderaan het erosiegeulengebied.
Helaas is begrazing geen probaat middel om dichtgroeien tegen te gaan. Hetzelfde terrein 3 jaar later, dichtbegroeid met berken.
Door WMR en IVN werd daarom in 2011 een natuurwerkgroep opgericht. Doel: voorkomen dat heel Kwintelooijen zou dichtgroeien met bos.
Start van de werkgroep in oktober 2011. In de winter 2011/2012 werden alle berken op het heideterrein afgezaagd.
Het resultaat viel tegen: na afzagen groeien jonge berken snel weer uit, zoals blijkt uit deze foto van de volgende zomer.
Bij meermalen afzagen, zoals bij deze bomen (2x afgezaagd) ontstaan veelstengelige berkenstobben die moeilijk nog zijn te verwijderen.
De les hieruit: omzagen in de winter heeft weinig zin, uitzonderingen (ontwikkeling hakhoutstruwelen, open maken gebieden voor daaropvolgende maaibeheer) daar gelaten.
Hier worden in de winter elzen gekapt op een plek die in de volgende zomer in maaibeheer wordt genomen.
Bij kleinere bomen is afzagen in de zomer met bosmaaiers het meest effectief. De bosmaaiers worden ook ingezet voor maaibeheer.
Maaisel wordt bijeengeharkt en op zeilen gelegd...
..en door andere vrijwilligers afgevoerd naar de ophaalplekken.
Omdat het maaibeheer intensief is beperkt de natuurwerkgroep zich tot het open houden van het middenterrein. Het erosiegeulengebied is te gevaarlijk om met vrijwilligers te bewerken. Alleen een klein stukje in het erosiegeulengebied wordt handmatig opengehouden vanwege het voorkomen van de sterk bedreigde Kleine Tijm.
Geprobeerd is met plaggen de heide te verjongen.
Dat blijkt in Kwintelooijen niet goed te werken. De bramen voelen zich prima thuis in de onderliggende rivierafzettingen en lopen snel weer uit vanuit hun worstelstokken.
Na hard werken genieten de vrijwilligers van een welverdiende pauze.
We kunnen nieuwe vrijwilligers goed gebruiken, met name vrijwilligers die bereid zijn zich voltijds in te zetten en weinig eisen stellen. Bestaan dat soort vrijwilligers?
Jazeker, Schotse hooglanders zijn gaarne bereid het gebied te begrazen. Om het hele gebied weer open te krijgen vormt herstel van het begrazingsbeheer een belangrijke voorwaarde. Hoe eerder hoe beter!
Alleen dan zijn we in staat verdere achteruitgang van het gebied te voorkomen...
.. en het gebied open te houden.
Presentatie Kwintelooijen
image slider by WOWSlider.com v8.6